Dəridə tünd ləkələr müxtəlif səbəblərdən görünə bilər. Dərinin rənginə nisbətən daha tünd və qəhvəyi olan dəri ləkələri hər yaşda görünə bilər, lakin orta yaşda daha çox rast gəlinir. Dəridə qəhvəyi ləkələr adətən dərinin güclü günəş işığına və ya solaryum cihazları kimi məhsullarda istifadə edilən süni UV şüalarına məruz qalması nəticəsində yaranır. Bundan əlavə, bəzi dərmanların yan təsiri və ya müəyyən dəri problemləri ilə əlaqəli ola bilər. Üz bədənin günəşə ən çox məruz qalan hissəsi olduğu üçün bu sahədə daha çox ləkə görünə bilər.

Dəridəki qəhvəyi ləkələr adətən əhəmiyyətli sağlamlıq probleminə səbəb olmur. Ancaq gənc yaşda görünən ləkələr qaraciyər xəstəlikləri, çillər və melazma kimi xəstəliklərin əlaməti ola bilər. Yaşı 50-dən aşağı olanların və günəşə məruz qalmadıqları halda dərisində qəhvəyi ləkələri olanların səbəbi müəyyən etmək üçün həkimə müraciət etmələri tövsiyə olunur. Bu tip dəri ləkələri xüsusilə əl, üz və ayaq kimi nahiyələrdə daha çox olur.

Üzdəki qəhvəyi ləkələrə melazma da deyilir. Melasma  yanaqlarda, çənədə, alında, burunda və dodaqlarda tünd ləkələrə səbəb olur. Bu ləkələr dərinin rəngsizləşməsi mənasını verən hiperpiqmentasiya nəticəsində yaranır. Melazma hamiləlik dövründə də yaygındır. Bu səbəbdən onu “hamiləlik maskası” da adlandırırlar. Dəridə ləkələrin olması narahatlığa səbəb ola bilər, lakin melazma sağlamlıq üçün təhlükə yaratmır. Müalicə adətən kosmetik səbəblərdən tətbiq edilsə də, heç bir müalicənin tətbiq edilməməsi belə heç bir problem yaratmır.

Üzdə qəhvəyi ləkələrin əlamətləri hansılardır?

Melazma ən çox üzdə qəhvəyi ləkələrə səbəb olsa da, ləkələr bədənin günəşə məruz qalan digər yerlərində də görünə bilər. Açıq dəri olan insanlarda ləkələr qəhvəyi görünür, tünd dəri olan insanlarda isə solğun boz rəngdə ola bilər.

Melazmanın digər simptomları bunlardır:

• Ləkələr insanın dəri rəngindən daha tünd olur
• Üzün hər iki tərəfində ləkələrin əmələ gəlməsi
• Ləkələr böyük və qaranlıqdır
• Ləkələr çənə və dodaqların üstündəki kimi müəyyən bir sahədə daha sıx görünür

Bu simptomlar aşkar edildikdə bir mütəxəssislə məsləhətləşmək vacibdir. Bu dəri problemi insanın xarici görünüşünü dəyişdirdiyi üçün narahatlıq pozğunluqları və depressiya riski artır. Bununla belə, melazma heç bir fiziki zərər vermir.

Üzdəki qəhvəyi ləkələrin ilk səbəbi dəridə həddindən artıq melanin istehsalıdır. Melanositlər adlanan hüceyrələr tərəfindən istehsal olunan melanin; Gözlərə, dəriyə və saçlara rəng verən piqmentdir. Melanositlər günəş işığına çox həssasdırlar. Bədən günəş işığına nə qədər çox məruz qalırsa, melanositlər bir o qədər çox melanin istehsal edir. Üzdəki qəhvəyi ləkələrin digər səbəbləri:

• Günəşə məruz qalma
• İrəliləyən yaş
• Hormonal dəyişikliklər
• Genetik meyl

Günəşin yaratdığı qəhvəyi ləkələrə tibbdə günəş lentiqo deyilir. Bu da yaşlanma prosesinin bir hissəsidir. Günəşə məruz qalma müddəti artdıqca qəhvəyi ləkələr daha çox görünə bilər. Bu vəziyyət də insan yaşlandıqca ortaya çıxır, günəşə məruz qalma müddəti artar. Günəş kremindən müntəzəm istifadə etməmək, həddindən artıq günəşə məruz qalma və ya solaryum cihazları günəş ləkələrinə səbəb ola bilər. Yəni günəş işığından dəri zədələndiyi üçün dəridə qəhvəyi ləkələr əmələ gəlir.

Qadınların üzündəki qəhvəyi ləkələrin başqa bir səbəbi hormonal dəyişikliklərdir. Melazma tez-tez hamilə qadınlarda, eləcə də doğum nəzarət həbləri istifadə edən insanlarda görülür. Estrogen və progesteron hormonlarının səviyyəsinin dəyişməsi bu vəziyyətə səbəb olduğundan, hətta menstruasiya dövründəki hormonal dəyişikliklər də qəhvəyi ləkələrin meydana gəlməsinə səbəb ola bilər.

Bədəndəki qəhvəyi ləkələri necə təmizləmək olar?

Dəridəki qəhvəyi ləkələr üçün retinol, ezelaik turşu, -hidrokinon, C vitamini və E vitamini kimi antioksidantları ehtiva edən kremlərdən istifadə etmək olar. Qəhvəyi ləkələr üçün ən təbii üsullardan biri limon suyu sürtməkdir. Tərkibində yüksək miqdarda limon turşusu olan limon qəhvəyi ləkələri azaltmağa kömək edə bilər. Dərinin qəhvəyi ləkənin yerləşdiyi yerə birbaşa limon suyu çəkilir və quruduqdan sonra nəmli dəsmal ilə silinir. Bu üsul xüsusilə kiçik ləkələr üçün təsirlidir. Qaraciyər problemlərindən qaynaqlanan qəhvəyi ləkələr üçün mütəxəssis həkimə müraciət etməklə müalicəyə başlamaq lazımdır.

Qaraciyər problemlərində bədəndə toksinlər və sərbəst radikallar toplanır. Antioksidantları ehtiva edən adekvat və balanslaşdırılmış qidalanma proqramı qəhvəyi ləkələrin əmələ gəlməsinin qarşısını almağa kömək edir. Estetik baxımdan narahat edən qəhvəyi ləkələrin müalicə üsullarına karbon pilinq, dermapen, kimyəvi pilinq, PRP, mezoterapiya və lazer müalicəsi daxildir. Ləkələrin əmələ gəlməsinin səbəblərindən asılı olaraq, dermatoloq xəstənin dərisini araşdırır və hansı müalicə üsulunu tətbiq edəcəyinə qərar verir.