
Spiral Kökəldirmi?
Spiral, hamiləliyin qarşısını almaq üçün qadın reproduktiv orqanı olan uterusa yerləşdirilən intrauterin doğum nəzarət cihazıdır. Tərkibində spiral, progestin və ya mis tərkibli, T şəkilli, uşaqlıq boynu selikli qişasını qalınlaşdıran, spermanın yumurtanı mayalanmasına və ya döllənmiş yumurtaların uşaqlıq yolunda yerləşməsinə mane olan doğuma nəzarət üsuludur. Spiraldan istifadənin məqsədi hamiləliyin qəsdən qarşısını almaqdır.
Spiral (intrauterin cihaz) nədir?

Spiral, doğum nəzarətini təmin edərək hamiləliyin qarşısını almaq üçün qadın reproduktiv orqanına yerləşdirilən doğum nəzarət cihazıdır. Bu, hormonları ehtiva edə bilən elastik plastik və ya misdən hazırlanmış kiçik, T formalı cihazdır. Spiral spermanın yumurtalara çatmasına və onları mayalanmasına mane olur. Ucunda olan ip, spiralın yerində olub-olmadığını anlamağa və dəyişdirilməsi lazım olduqda və ya artıq arzuolunmaz olduqda onu həkim tərəfindən asanlıqla çıxarmağa kömək edir.
İstənməyən hamiləliklər mis və ya hormonal spiral istifadə edərək qorunan qadınların 1%-dən azında baş verir.
Spiral növləri hansılardır?
İki fərqli növü var: mis və hormon əsaslı spirallar. Hormonal tiplər ağır qanaxma və ağrı kimi hallarda müalicə üçün də istifadə edilə bilər.
Hər ikisinin uşaqlığa daxil olduqdan sonra T şəklində açılan plastik qolları var. Hər ikisinin effektivliyi oxşar olsa da, növündən asılı olaraq 5-10 il davam edə və qoruma təmin edə bilər. RİA növləri müxtəlif dövrlərdə hamiləlikdən qorusa da, hər biri istənilən vaxt çıxarıla bilər. Əgər hamilə qalmağa qərar verərsinizsə və ya yan təsirlərdən narahatsınızsa, bunlar gözlənmədən dərhal çıxarıla bilər.
Mis spiral ilə qorunma cihaz daxil olan kimi başlayır. Hormonal spiral, menstruasiyanın ilk günündən sonra 7 gün ərzində daxil edildiyi müddətcə dərhal qorunma təmin edir.
Hər iki növ ultrasəs kimi görüntüləmə prosedurları zamanı izləməyə imkan verən materialdan hazırlanır. Hormonal spiral ifraz etdiyi progesteron hormonu ilə serviksdəki selik tıxacını artırır və boruların hərəkətliliyini azaldır. Bunlar sayəsində spermanın yumurtaya çatmasına mane olaraq hamiləliyin qarşısını alır. O, ovulyasiyanı qismən boğur və uterus divarını incələşdirir.
Mis spiral-da hormon ifrazı yoxdur. Bunun əvəzinə, spiral içərisindəki mis spiral uterusda iltihablı və ya immun reaksiya yaradır. Sperma üçün bu əlverişsiz mühit mayalanma şansını azaldacaq və implantasiyanın qarşısını alacaq (sperma ilə mayalanmış yumurtanın uşaqlıq divarına implantasiyası).
Muncuqlu spiral mis spiral növüdür. Klassik T formalı spiraldan fərqli olaraq, daha düz bir quruluşa malikdir və uterusun yuxarı hissəsinə yapışdırılır. Bu sayədə sürüşmə riskinin daha az olacağı gözlənilir.
Hormonal spiral nədir?

Hormonal spiral bədəndə progestin hormonunu (levonorgestrel) ifraz etməyə imkan verən, hamiləliyin qarşısını almaq üçün uşaqlıq boynundakı seliki qalınlaşdıran və spermanın yumurtaya çatmasına və onu mayalanmasına mane olan T formalı plastik intrauterin cihazdır.
Spiral hamiləliyin qarşısını necə alır?
Bütün intrauterin vasitələr bədəni aktivləşdirir. Aparat uşaqlıq yoluna qoyulduqda orqanizm bu yad cismi zərərli hesab edir və müdafiə olunmağa başlayır. Bu iltihaba səbəb olur. Nəticədə uşaqlıq yolunda iltihab sperma üçün səmərəsiz bir mühit yaradır və sperma yumurtanı dölləmək üçün borulara çata bilmir.
Spiral necə yerləşdirilir?

Ginekoloq və mama-ginekoloq spiral daxil edə və ya çıxara bilər. Həkiminiz ümumi sağlamlığınıza və həyat tərzinizə əsaslanaraq spiral üçün uyğun namizəd olub-olmadığınızı qiymətləndirəcək. Prosedurdan əvvəl hamiləlik testindən keçməli və ya cinsi yolla ötürülən infeksiyalar üçün test edilməli ola bilərsiniz. Aktiv genital infeksiya varsa, müalicədən sonra spiral tətbiq edilməlidir.
Bir spiral daxil etmək üçün bir maneə yoxdursa, prosedur serviks içərisinə bir spekulum daxil etməklə başlayır. Steril məhlulla təmizlənən uşaqlıq boynu tenekulum adlı alətlə tutulur və uyğun vəziyyətə gətirilir. Spiral aplikatorun köməyi ilə uterusa təhlükəsiz şəkildə yerləşdirilir və bu proses cəmi 5-15 dəqiqə çəkir.
Spiralın qoyulması çox ağrılı proses deyil. Prosedurdan əvvəl ağrı kəsiciləri və ya lokal anesteziya müntəzəm olaraq tələb olunmur. Ancaq ağrı dəyərinin aşağı olması və ya narahatlığı olan qadınlarda yarana biləcək narahatlığı azaltmaq üçün əvvəlcədən ağrıkəsici və ya lokal anesteziya tətbiq oluna bilər.
Spiralın daxil edilməsi prosesi on dəqiqə və ya daha az vaxt aparır. Prosedur ambulator şəraitdə həyata keçirilir. Prosedur ginekoloji müayinə vəziyyətində, smear götürməyə bənzər şəkildə həyata keçirilir. Həkim spiralı daxil etdikdə siz yüngül və ya güclü sancı hiss edə bilərsiniz.
Spiral nə vaxt qoyulur?
Hamilə olmadığınız müddətcə, menstrual dövrünüzdə istənilən vaxt spiral taxıla bilər. Spiral taxıldıqdan sonra o vaxt menstrual dövrünüzdəsinizsə, spiral dərhal işə başlayacaq, yoxsa tam qorunmaq üçün bir həftəyə qədər vaxt lazım ola bilər.
Spiral qoyulduqdan sonra nələrə diqqət edilməlidir?
Heç bir yan təsir olmaya bilər və ya yüngül və şiddətli ağrı ola bilər. Hər halda, prosedurdan sonra bir müddət istirahət etmək tövsiyə olunur. Prosedurdan sonra sancılar və ya bel ağrısı yaranarsa, ağrıkəsicilər kifayətdir. Bir neçə gün ərzində yüngül qanaxma və ya ləkə baş verə bilər.
Spiral taxıldıqdan sonra yüksək hərarət, şiddətli qanaxma, pis iyli axıntı və şiddətli qarın/qasıq ağrıları zamanı həkiminizlə məsləhətləşməniz tövsiyə olunur.
Prosedurdan sonra ilk ayda və ondan sonra illik ginekoloji müayinələrlə yoxlanılmalıdır. Prosedurdan sonra ilk 48 saat ərzində vajinaya heç bir şey (tampon, vaginal duş, cinsi əlaqə) daxil etməmək vacibdir. Spiralın sürüşməsi və ya çıxması ehtimalı təxminən 1%-dir. Bu risk ilk bir neçə həftədə ən yüksəkdir.
Mis Spiral istifadə edildikdə, menstruasiya daha sıx və uzun ola bilər və ya menstruasiya daha ağrılı ola bilər. Ancaq bu vəziyyət bir neçə aydan sonra yaxşılaşa bilər və nadirdir.
Hormonal Spiral istifadə edərkən, menstrual qanaxma azalır və ya nadir hallarda dayana bilər. Ancaq bu, insana heç bir əlavə narahatlıq yaratmır.
Spiral cinsi yolla keçən xəstəliklərə qarşı qorunma təmin etmir. Bu səbəbdən prezervativdən istifadə etmək lazım gələ bilər.
Spiral taxdığınız zaman infeksiyaya yoluxursanız və müalicə olunmursa, bu, pelvik infeksiyaya səbəb ola bilər.
Spiralı necə çıxarmaq olar?

Spiral mütəxəssis həkimlər tərəfindən çıxarıla bilər. Prosedura heç bir anesteziyaya ehtiyac olmadan, 1 dəqiqədən az müddətdə, ambulator şəraitdə, maşanın köməyi ilə ağrısız həyata keçirilir. Əgər spiral təkrar taxılmayacaqsa və hamilə qalmaq istəmirsinizsə, onun çıxarılmasından 7 gün əvvəl prezervativ kimi əlavə doğum nəzarət üsulundan istifadə etməlisiniz.
Spirallardan istifadənin üstünlükləri nələrdir?
Spiralın müvəffəqiyyət nisbəti yüksəkdir.
- 99% müvəffəqiyyət nisbətinə malikdir və təhlükəsiz və təsirli bir üsuldur.
- Xərc baxımından səmərəlidir.
- Hamilə qalmağa qərar verdiyiniz zaman və ya doğum nəzarət üsulunuzu dəyişdirmək istədiyiniz zaman asanlıqla çıxarıla bilər.
- Ana südü zamanı istifadə edilə bilər.
- Çıxarıldıqdan sonra dərhal hamilə qala bilərsiniz.
- İstifadəçi tərəfindən heç bir əlavə tədbir və ya texniki qulluq tələb etmədən illər boyu istifadə edilə bilər.
- Doğuşa nəzarət həblərini atmaq, doğuma nəzarət iynələrini qəbul etməyi unutmaq və s. Heç bir narahatlıq yoxdur.
- Digər dərmanlardan təsirlənmir.
- Spiralın çəkiyə təsir edəcəyinə və ya uşaqlıq boynu xərçəngi, uşaqlıq yolu xərçəngi və ya yumurtalıq xərçəngi riskini artıracağına dair heç bir sübut yoxdur .
Spiral infeksiyanın simptomları
İntrauterin cihazlar pelvik iltihab xəstəliyi kimi tanınan reproduktiv orqan infeksiyası şansını artıra bilər. Simptomlara aşağıdakılar daxildir:
- qarın ağrısı
- Cinsi əlaqə zamanı ağrı
- Qoxulu vaginal axıntı
- qanaxma
- Qızdırma və titrəmə
Spiralın zərərləri nədir?
- Spiral taxıldıqdan sonra menstrual dövrünüz pozula bilər.
- Spiraldakı iplər əvvəlcə sərt görünə bilər.
- Zərərsiz yumurtalıq kistləri inkişaf edə bilər
- Spiral ilk dəfə qoyulduqda yüngül və ya şiddətli ağrı hiss edilə bilər.
- İlk daxil edildikdə yüngül qanaxma və/və ya ləkələnmə baş verə bilər.
Spiraldan kim istifadə edə bilməz?
Bəzi hallarda spiraldan istifadə edilməməlidir. Buna görə mütəxəssis həkimlərin əvvəlcə xəstəni yoxlaması vacibdir.
- Hamilə olanlar və ya hamiləlikdən şübhələnənlər
- Səbəbi bilinməyən vaginal qanaxma
- Uşaqlıq yolunda anadangəlmə anomaliya və ya uşaqlığa doğru böyüyən mioma olanlar
- Uşaqlıq boynu və uterus xərçəngi
- Aktiv vaginal infeksiya halında
- İnfeksiya baxımından yüksək risk qrupunda olanlar (məsələn, çoxlu partnyorlar, QİÇS, maddə asılılığı, leykemiya).
Hormonal Spiralın Əlavə Faydaları Varmı?

Effektiv kontrasepsiya üsulu olmaqla yanaşı, hormonal spiral bir çox ginekoloji xəstəliklərin müalicəsi kimi də istifadə olunur. Tərkibindəki progesteron anormal qanaxmaların müalicəsində, uşaqlıq divarının qalınlaşmasının müalicəsində, ağrıların müalicəsində və endometriozun müalicəsində istifadə edilə bilər.
Hormonal spiral kökəldirmi?
Tədqiqatlar göstərir ki, spiral istifadə edən qadınların 5%-dən az hissəsi çəki artımından şikayətlənir. Hormonal spiral nadir hallarda tərkibindəki progesteron səbəbiylə suyun tutulmasına və şişkinliyə səbəb ola bilər.
Spiralin ömrü nə qədərdir?
Mis spirallar ümumiyyətlə 10 il qorunma təmin edir. Hormonal spiral və muncuq spiral üçün bu müddət 5 ildir.
Spiral menstruasiyaya təsir edirmi?
Mis spiraldə menstrual qanaxmanın miqdarının artması, hormonal spiraldə isə menstrual qanaxmanın miqdarının azalması müşahidə edilə bilər.
Spiral cinsi əlaqə zamanı hiss edilə bilərmi?
Spiralın gövdəsinin aşağı ucundakı iplər uşaqlıq boynundan vajinaya doğru asılır. Ancaq bunu istifadəçi və ya tərəfdaş hiss etmir. Nadir hallarda partnyorunuz cinsi əlaqə zamanı bu iplərdən narahat olarsa, həkiminiz iplərin uzunluğunu qısalda bilər.
Spiral cinsi yolla keçən xəstəliklərdən qoruyurmu?
Prezervativ kimi digər doğuşa nəzarət üsullarından fərqli olaraq, spirallar cinsi yolla ötürülən infeksiyaların qarşısını almır. Hamiləliyin qarşısını almaq və cinsi yolla ötürülən infeksiyalara yoluxma riskinizi azaltmaq üçün prezervativlə birlikdə spiral da istifadə edə bilərsiniz.
Spiral quraşdırıldıqdan sonra qorunmaya ehtiyac varmı?
Mis spiral ilə qorunma dərhal başlayır. Hormonal spirallar üçün, dövrün hansı gününə tətbiq olunduğuna görə dəyişir. Menstruasiya zamanı tətbiq olunarsa, qorunma dərhal başlayır. Menstruasiya xaricində tətbiq olunarsa, effektiv qorunma təmin etmək üçün 1 həftəyə qədər vaxt lazım ola bilər. Bu proses zamanı əlavə qorunma üsulundan istifadə etmək lazımdır.
Spiral taxıldıqdan sonra nə vaxt cinsi əlaqədə ola bilərəm?
Prosedurdan sonra ilk 48 saat ərzində cinsi əlaqə olmamalıdır.
Hansı spiral daha sağlamdır?
Həm mis, həm də hormonal spirallarda hamiləlik riski 1%-dən aşağıdır və hər iki üsul da eyni dərəcədə effektivdir. Menstruasiya dövrləriniz ağrılı və ağır qanaxma varsa, hormonal spiral sizin üçün daha uyğun seçim ola bilər.
Mənbə:
Memorial.com.tr.
drdenizguleryuz.com